osoba przyjmująca zgłoszenie wraz z przełożonym duszpasterstwa przygotowuje
treść zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa;
 przełożony duszpasterstwa lub diecezjalny/zakonny delegat ds. ochrony dzieci
przyjmując zgłoszenie, ma obowiązek sporządzić notatkę z postępowania
wyjaśniającego oraz zabezpieczyć dowody zdarzenia, w tym np. listy, pisma,
korespondencję elektroniczną lub notatki z rozmów telefonicznych mających
związek ze sprawą;
 wszelkie notatki muszą być szczególnie chronione, pod żadnym pozorem nie
mogą dostać się w ręce niepowołanych osób, ponieważ zawierają dane wrażliwe
czy dane procesowe;
 wszelkie notatki są włączane do akt, powinny być przechowywane w
bezpiecznym miejscu w kurii prowincjalnej czy diecezjalnej;
 wszystkie osoby zaangażowane w sprawę na tym etapie są zobligowane do
zachowania poufności. W sprawę nie powinny być włączane „osoby trzecie”.
9. Zasady zgłaszania krzywdy instytucjom
państwowym i przełożonemu kościelnemu
 Po przyjęciu zgłoszenia należy działać bez zwłoki, zgodnie z procedurą opisaną
poniżej:
 jeśli ze zgłoszenia wynika, że krzywda może się powtórzyć w najbliższym czasie,
trzeba temu bezzwłocznie przeciwdziałać. W przypadku dziecka należy
natychmiast zawiadomić rodziców (a w przypadku, gdy krzywdę zadaje jeden z
nich, należy skontaktować się z rodzicem niekrzywdzącym) oraz wezwać policję,
a później podejmować kolejne czynności. Jeśli drobna zwłoka nie zagraża osobie
pokrzywdzonej, wszelkie czynności można skonsultować z przełożonym
duszpasterstwa lub innymi kompetentnymi osobami (osobą zaufania,
psychologiem). Należy wraz z nimi przygotować spotkanie z rodzicami, a
następnie przełożony duszpasterstwa, odpowiedzialny za dzieło, we współpracy
z diecezjalnym lub zakonnym delegatem ds. ochrony dzieci i młodzieży powinien
dokonać zgłoszenia do odpowiednich organów państwowych i kościelnych;
 jeżeli istnieje podejrzenie, że osobą odpowiedzialną za przemoc wobec
wychowanka jest osoba pełniąca funkcje w duszpasterstwie (duszpasterz,
animator, lider wspólnoty), przełożony duszpasterstwa zawiesza ją w pełnieniu
obowiązków. Podejmuje się postępowanie wyjaśniające zgodnie z
obowiązującymi przepisami prawa;
 w trakcie rozmowy z rodzicami należy zachowywać się z dużym wyczuciem i
wrażliwością, zdając sobie sprawę, że przekazuje się im trudne informacje.
Konieczne jest zaprezentowanie poznanych faktów oraz zakomunikowanie, jakie

dalsze działania prawne muszą być podjęte w danej sytuacji. Istotne jest również
wskazanie rodzicom, w jaki sposób Kościół oraz inne instytucje mogą pomóc ich
dziecku oraz udzielić wsparcia także im samym. Nie można ulegać prośbom o
niezgłaszanie sprawy organom państwowym;
 jeśli istnieje podejrzenie wykorzystania seksualnego dziecka poniżej 15. roku
życia (zob. art. 200 Kodeksu karnego mówiący o obcowaniu płciowym lub innej
czynności seksualnej wobec dziecka poniżej 15. roku życia, udostępnianiu takiej
osobie treści pornograficznych lub prezentowaniu wykonania czynności
seksualnej), prawo nakłada obowiązek niezwłocznego powiadomienia
stosownych organów (zob. art. 240 k.k.). Taki obowiązek istnieje również w
przypadku podejrzenia zaistnienia gwałtu dokonanego wspólnie z inną osobą,
gwałtu wobec dziecka poniżej 15. roku życia, gwałtu wobec wstępnego,
zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry lub gwałtu
ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 par. 3-5 k.k.), a także w przypadku
wykorzystania bezradności, upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej
w celu doprowadzenia do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej
(art. 198 k.k.). Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa należy
złożyć w prokuraturze rejonowej lub komendzie policji w formie pisemnej albo w
formie ustnej spisanej do protokołu przez funkcjonariusza policji. Podstawą
zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nie musi być pewność
popełnienia przestępstwa. Wystarczy, że podejrzenie przestępstwa jest
uzasadnione. Takiego zgłoszenia nie musi dokonać osobiście osoba, która
przyjęła zgłoszenie bądź nabrała podejrzenia przez obserwację dziecka. Może to
uczynić przełożony duszpasterstwa lub delegat do spraw ochrony dzieci i
młodzieży reprezentujący daną jednostkę kościelną – w zależności od procedury
obowiązującej w danym duszpasterstwie. Niemniej każda osoba, która pozyskała
wiedzę na ten temat, musi się upewnić, że takiego zgłoszenia dokonano. W
przeciwnym razie powinna to zrobić osobiście;
 jeśli krzywda nosi znamiona przestępstwa w rozumieniu prawa kościelnego,
przełożony duszpasterstwa lub osoba zaufania powiadamia diecezjalnego lub
zakonnego delegata ds. ochrony dzieci i młodzieży (w zależności od tego, czy
dzieło jest prowadzone przez diecezję, zakon czy zgromadzenie zakonne).
Przełożony duszpasterstwa może konsultować przekazanie/zgłoszenie sprawy
delegatowi ds. ochrony dzieci i młodzieży w danej jednostce kościelnej
diecezjalnej czy zakonnej;
 powiadomienie organów ścigania powinno wiązać się z przekazaniem im kopii
notatki służbowej sporządzonej na podstawie rozmowy z osobą zgłaszającą;
 osoba zgłaszająca sprawę przełożonemu duszpasterstwa lub delegatowi
powinna się w miarę możliwości upewnić, że wdrożono odpowiednie procedury
(np. prosząc – w razie potrzeby także na piśmie – o informację o podjętych w
wyniku zgłoszenia czynnościach);

 jeśli oskarżenia o przemoc wobec wychowanka po przeprowadzeniu
postępowania wyjaśniającego w duszpasterstwie okażą się bezpodstawne i
wobec posądzonej osoby nie toczy się postępowanie karne w tej sprawie,
zostanie ona niezwłocznie przywrócona do pełnienia dotychczasowych
obowiązków. W takim przypadku przedsięwzięte zostaną przez przełożonego
wszelkie środki, aby bezpodstawne zarzuty nie odbiły się negatywnie na sytuacji
osoby posądzonej;
 w prowadzonym postępowaniu priorytetem – oprócz dojścia do prawdy –
powinno być zapewnienie wychowankowi i jego najbliższym odpowiedniego
wsparcia, a także zachowanie poufności;
 w przypadku doświadczenia krzywdy, w tym wykorzystania seksualnego, osoba
odpowiedzialna za duszpasterstwo podejmuje interwencję wobec osoby
pokrzywdzonej, otaczając ją opieką i potrzebnym wsparciem, a także wobec
sprawcy krzywdy, jeśli jest wychowankiem duszpasterstwa czy dorosłym
zaangażowanym w duszpasterstwo. Ze względu na powagę sytuacji szczególną
rolę odgrywa współpraca psychologa, osoby zaufania oraz duszpasterzy.
Duszpasterstwo powinno także współpracować z organami ścigania i
odpowiednim sądem, jeśli został popełniony czyn zabroniony według prawa
państwowego. Również w przypadku zajścia dotyczącego rówieśników należy
pamiętać o obowiązku powiadomienia policji lub prokuratury, jeśli istnieje
podejrzenie popełnienia czynu zabronionego z art. 197 par. 3-5 Kodeksu karnego
(gwałt wspólnie z inną osobą; gwałt dziecka poniżej 15. roku życia; wobec
wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry
lub gwałt ze szczególnym okrucieństwem), art. 198 k.k. (wykorzystanie
bezradności, upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej w celu
doprowadzenia do obcowania płciowego lub innej czynności seksualnej) lub art.
200 k.k. (obcowanie płciowe lub inna czynność seksualna wobec dziecka poniżej
15. roku życia, prezentowanie takiej osobie treści pornograficznych lub
wykonania czynności seksualnej). Osoby odpowiedzialne za duszpasterstwo
powinny zgłosić do organów ścigania również podejrzenie popełnienia
przestępstwa seksualnego wykorzystania rówieśniczego opisanego w
pozostałych przepisach rozdziału XXV Kodeksu karnego, co znajduje
uzasadnienie w treści art. 304 Kodeksu postępowania karnego (społeczny
obowiązek zawiadomienia o przestępstwie);
 każdy dorosły w duszpasterstwie powinien wykazać wrażliwość na potrzeby
wychowanków i odpowiedzialność w podejmowaniu działań, mając zawsze na
uwadze ich dobro. Nikt nie może podejmować działań na własną rękę.
10. Informacje końcowe

 Każdy przypadek jakiejkolwiek formy przemocy, której doświadczyli członkowie
duszpasterstwa, powinien być bardzo poważnie potraktowany. Jeśli będzie miał
on miejsce w duszpasterstwie, należy koniecznie przeprowadzić analizę sytuacji,
ocenić czynniki ryzyka i czynniki chroniące w danym duszpasterstwie. Taka
sytuacja nie pozostaje bez wpływu na daną wspólnotę, bywa, że ją dzieli.
Członkowie duszpasterstwa mogą doświadczać różnych emocji, od negowania
zaistniałej sytuacji, przez niedowierzanie, złość, smutek, bunt, poczucie winy.
Jeśli sprawcą jest duszpasterz, wielu może nie dowierzać faktom, dodatkowo
wiktymizować osobę skrzywdzoną. Nigdy nie należy pozostawiać grupy bez
wyjaśnienia i wsparcia. Jeśli będzie taka potrzeba, należy zapewnić całej grupie
lub jej poszczególnym członkom (jeśli będą mieli taką potrzebę) pomoc
psychologiczną. Należy również wyciągnąć wnioski w celu zapobieżenia
podobnym sytuacjom w przyszłości.
 STANDARD 4

 ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM
SKRZYWDZONYM

 W przypadku przemocy wobec wychowanka duszpasterstwa należy ten fakt
zgłosić odpowiednim służbom. Należy również objąć wsparciem osobę
skrzywdzoną, jej rodzinę oraz inne osoby, które zostały tym zdarzeniem głęboko
dotknięte. W przypadku duszpasterstwa wsparciem należy objąć również całą
wspólnotę. Jest to często bardzo długi proces, w który mogą być zaangażowane
nie tylko osoby z konkretnej grupy, ale także specjaliści (np. psycholog,
pedagog). Należy zawsze pamiętać, że w centrum wszystkich działań
bezwzględnie powinno być dobro skrzywdzonego dziecka.
1. Prawa osoby skrzywdzonej
 Zgodnie z Wytycznymi KEP osoba skrzywdzona w duszpasterstwie ma swoje
prawa. Warto w danym dziele duszpasterskim mieć stosowną wiedzę na ich
temat i je respektować. W szczególności chodzi o prawo:
o do życzliwego przyjęcia, wysłuchania, traktowania z szacunkiem i
godnością;
o do opieki duchowej i psychologicznej (Uwaga! Dziecku, które ukończyło 15.
rok życia, pomoc duchowa i psychologiczna powinna być udzielana w
ścisłej współpracy z rodzicami/opiekunami prawnymi). Jeśli osoba
skrzywdzona ma mniej niż 15 lat, to wszelka pomoc może być jej udzielona
wyłącznie za wyraźną zgodą rodziców lub opiekunów prawnych);
o do pomocy medycznej;
o do konsultacji prawnej;

o do zgłoszenia sprawy do organów ścigania;
o do osoby towarzyszącej;
o do ochrony wizerunku i sfery prywatnej, a także do poufności danych
osobowych;
o do informacji na temat środków zapobiegawczych podjętych w stosunku do
sprawcy;
o do informacji, na jakim etapie znajduje się wszczęte postępowanie (Uwaga!
Osoba skrzywdzona sama musi wyrazić takie życzenie);
o nikt nie ma prawa żądać od osoby skrzywdzonej składania przysięgi ani
wymagać zachowania milczenia.

2. Pomoc osobie bezpośrednio skrzywdzonej
o Pomoc osobie skrzywdzonej to długi proces, w który zazwyczaj
zaangażowanych jest wiele osób. Spotkania w duszpasterstwie nie
zastąpią terapii, niemniej można zrobić wiele, by pomóc osobie
skrzywdzonej czy to wewnątrz duszpasterstwa, czy w systemie rodzinnym,
czy w jakiejkolwiek innej sytuacji. Można przede wszystkim odpowiednim
podejściem do takiej osoby:
o zmniejszyć jej lęk, budować poczucie bezpieczeństwa i zaufania, a poprzez
objęcie jej stałą opieką, okazać jej troskę i wzmacniać dobre relacje z
dorosłymi;
o stworzyć przestrzeń do jej wysłuchania;
o odciążyć ją z poczucia winy, jeśli ono występuje; uświadamiać, że
odpowiedzialność jest wyłącznie po stronie sprawcy;
o pozwalać na odreagowanie negatywnych emocji;
o wspierać ją w budowaniu relacji z rówieśnikami;
o zadbać o takie działania, których celem będzie podnoszenie jej poczucia
własnej wartości poprzez szukanie, wzmacnianie i rozwijanie jej dobrych
stron.

3. Pomoc profesjonalna osobie skrzywdzonej
o W przypadku ujawnienia czy zgłoszenia krzywdy osoba skrzywdzona nie
może zostać z tym sama, potrzebuje wsparcia osoby kompetentnej, która
pomoże przejść jej przez ten trudny czas. W grupach duszpasterskich,
które nie zastępują profesjonalnej terapii, można zrobić wiele, by pomóc
osobie skrzywdzonej.
o W każdym duszpasterstwie powinna zostać wyznaczona tzw. osoba
zaufania. Kontakt do tej osoby powinien być udostępniony wszystkim

członkom duszpasterstwa, powinien znajdować się w widocznym miejscu
(strona internetowa).
o Osobę skrzywdzoną należy pytać, jakiej pomocy potrzebuje, można jej
radzić skorzystanie z niej, ale nie należy jej takiej pomocy narzucać. Każdy
człowiek ma inne potrzeby, które należy uszanować. Wszelką pomoc
oferowaną wychowankowi duszpasterstwa należy konsultować z jego
rodzicami.
o Bardzo mocno uczulamy, by nie bagatelizować potrzeb osoby
skrzywdzonej. Modlitwa jest zawsze ważna, ale nie należy ograniczać
pomocy w ramach duszpasterstwa tylko do niej. Równie istotna jest pomoc
fachowa. Nie wolno jej deprecjonować czy krytykować.
o Osoby odpowiedzialne za duszpasterstwo, w którym formują się dzieci,
powinny mieć kontakty do osób, które w danym środowisku lokalnym mogą
służyć fachową pomocą czy wsparciem (należy przygotować listę takich
osób czy instytucji i ją aktualizować).
o Nie należy ograniczać się tylko do pomocy ośrodków czy instytucji
kościelnych. O wsparcie trzeba pytać w instytucjach rządowych,
samorządowych czy pozarządowych. Dobrze, by osoba odpowiedzialna za
dane duszpasterstwo orientowała się, gdzie w danym środowisku lokalnym
można uzyskać fachowe wsparcie,
i w razie potrzeby mogła tam pokierować osobę skrzywdzoną.
o Zachęcamy, by przy okazji rekolekcji dla młodych, wakacyjnych spotkań
formacyjnych czy festiwali z udziałem dzieci zadbać nie tylko o sferę
duchową, ale także psychiczną młodych ludzi. Wielu z nich boryka się z
licznymi problemami. Może warto przy wspomnianych okazjach oprócz
dyżuru spowiednika zadbać również o dyżur psychologa.
o Istotne jest stworzenie bazy kontaktów i zaufanych osób, do których można
– za zgodą rodziców – kierować młodych na terapię (jeśli wyrażą taką
potrzebę).
o Istotne jest stworzenie bazy kontaktów i osób, które będą mogły udzielić
doraźnej pomocy telefonicznej w sytuacji, kiedy oczekiwanie na terapię się
wydłuża.
o Warto wypracować sposób, w jaki osoba skrzywdzona zostanie objęta
opieką w duszpasterstwie w czasie przejściowym – między momentem
zgłoszenia krzywdy a faktycznym rozpoczęciem terapii (czasem na nią
trzeba czekać długie miesiące).
o Istotne jest, żeby z osobami skrzywdzonymi spotykali się też przełożeni
sprawców. Jeśli sprawcą był ksiądz diecezjalny, dobrze, by z osobą

skrzywdzoną lub jej rodzicami spotkał się biskup. W przypadku zakonnika –
prowincjał albo delegaci biskupa/prowincjała.
o Warto uruchomić „pogotowie duchowe”, dyżury duszpasterzy, którzy będą
mogli pomóc nie tylko osobie bezpośrednio skrzywdzonej, ale wszystkim
członkom duszpasterstwa dotkniętym tą krzywdą.
o Wszelkie bazy kontaktów powinny być regularnie sprawdzane i
aktualizowane.

4. Pomoc duszpasterska osobie
skrzywdzonej
o Osoba skrzywdzona, poddana manipulacji czy różnym formom przemocy
nosi ranę nie tylko na ciele, ale też na duszy. W takiej sytuacji niezbędna
jest mądra pomoc duszpasterska i opieka duchowa dla skrzywdzonej
osoby. Taka pomoc nie może być jednak w żaden sposób narzucana
odgórnie. Inicjatywa powinna wyjść każdorazowo od osoby skrzywdzonej.
To od niej będzie zależało, czy zechce porozmawiać z księdzem, siostrą
zakonną czy osobą świecką. Na jej życzenie takiej pomocy może udzielić
m.in. wyznaczona wcześniej w danym duszpasterstwie czy danej
wspólnocie osoba zaufania. Jeśli sprawcą krzywdy seksualnej był ksiądz
czy zakonnik, to duchowe wsparcie osoba skrzywdzona powinna otrzymać
także od ich przełożonych.

5. Pomoc rodzinie osoby skrzywdzonej
o Duszpasterstwo pozaparafialne, w którym odbywają się regularne
spotkania jego członków i ich formacja, powinno wspierać także rodziców
czy rodzeństwo skrzywdzonego dziecka i ustalać z nimi wszystkie
podejmowane działania. Pomoc im udzielona nie powinna ograniczać się
tylko do jednego spotkania, na którym zostanie przekazana informacja o
krzywdzie, jakiej doznało ich dziecko. W tak trudnej sytuacji bliscy osoby
skrzywdzonej być może będą potrzebowali dłuższego towarzyszenia,
porady i wsparcia, także duchowego. Przy kontakcie z rodzicami należy
uwzględnić:
o informowanie o sytuacji wychowanka i doznanej krzywdzie;
o przedstawienie planu wsparcia, które dziecko może uzyskać w ramach
duszpasterstwa;
o wskazanie miejsca uzyskania profesjonalnej pomocy dla wychowanka poza
duszpasterstwem;
o poinformowanie o instytucjach, fundacjach lub osobach, które mogą
udzielić wsparcia prawnego;

o zaproponowanie rodzicom wsparcia ze strony psychologa
współpracującego z duszpasterstwem bądź wskazanie miejsca
profesjonalnej pomocy poza duszpasterstwem.

6. Pomoc środowisku rówieśniczemu, w
którym dokonała się krzywda
o W przypadku tak poważnego zdarzenia, jakim jest przemoc (fizyczna,
psychiczna, seksualna, duchowa) wobec wychowanka duszpasterstwa,
należy pamiętać o osobach, które były świadkami krzywdy lub mają na jej
temat informację, czyli o pozostałych członkach wspólnoty duszpasterskiej
oraz ich rodzicach. Wsparcie dla świadków musi być okazywane z
delikatnością i w sposób wyważony. Nie może w żaden sposób naruszać
dobra skrzywdzonego wychowanka. W przypadku, gdy wiedza na temat
krzywdy jest znana w środowisku duszpasterskim, należy rozważyć
podjęcie następujących działań:
o rozmowa z całą wspólnotą na temat krzywdy i przemocy z poszanowaniem
godności osoby skrzywdzonej;
o umożliwienie indywidualnych spotkań z psychologiem dla osób, które takiej
rozmowy będą potrzebowały;
o wskazanie instytucji zewnętrznych oraz numerów telefonów, gdzie można
uzyskać wsparcie;
o przeprowadzenie spotkania z rodzicami wychowanków, poinformowanie ich
o stanie wiedzy na temat zdarzenia, sytuacji prawnej i podejmowanych
przez duszpasterstwo działaniach;
o budowanie poczucia wspólnoty poprzez zapewnienie wsparcia oraz
gotowość do spotkania i rozmowy z każdą osobą z duszpasterstwa, która
by tego potrzebowała;
o w miarę możliwości przedstawienie rezultatów działań podjętych w celu
wyjaśnienia sprawy;
o jeśli do krzywdzenia czy ujawnienia krzywdzenia dojdzie na wyjeździe,
rekolekcjach, festiwalu młodzieżowym, pomagać lub wskazywać miejsca
pomocy może osoba zaufania albo duszpasterz osób skrzywdzonych
diecezji, na terenie której spotkanie się odbywa, lub zakonu, jeśli dane
wydarzenie organizuje zakon czy zgromadzenie zakonne.
o jeśli krzywda wydarzyła się w danym duszpasterstwie albo uczestniczą w
nim osoby skrzywdzone albo sprawca jest związany z duszpasterstwem
(ksiądz, animator, uczestnik), warto co jakiś czas sprawdzić, jakie emocje
to zdarzenie wywołuje we wspólnocie wraz z upływem czasu.

7. STANDARD 5
o
ZARZĄDZANIE I PRACA Z PODJERZANYMI O WYKORZYST
YWANIE SEKSUALNE

1. Umiejętność rozpoznawania sygnałów
ostrzegawczych
o Osoby prowadzące duszpasterstwo, pełniące w nim funkcje wychowawcze
i opiekuńcze, powinny mieć wiedzę na temat działania sprawców, umieć
rozpoznawać symptomy krzywdzenia, mieć wiedzę na ich temat, a także
umiejętnie odczytywać sygnały ostrzegawcze wysyłane przez
wychowanków, które nie zawsze są oczywiste. Uczulamy duszpasterzy,
animatorów, liderów wspólnot i duszpasterstw, by wszelkie informacje
dotyczące krzywdzenia traktowali z należytą powagą i adekwatnie na nie
reagowali.
o By działać skutecznie, niezbędna jest z jednej strony wiedza dotycząca
kwestii krzywdzenia i różnych form przemocy oraz jej skutków w życiu
dziecka, a z drugiej właściwa postawa odpowiedzialności za powierzone
duszpasterstwu dzieci, a także gotowość do reagowania w sytuacji
doświadczanej przez nie krzywdy.

2. Jak postępować z osobami podejrzanymi
o W standardach ochrony małoletnich powinny znaleźć się jasne
postanowienia, w jaki sposób w danym duszpasterstwie należy
postępować w przypadku podejrzenia krzywdy lub jej zaistnienia. Każde
zgłoszenie musi być traktowane z należytą powagą (jak rozmawiać z osobą
zgłaszająca krzywdę – zob. Standard 3). Wymaga ono zbadania i
zastosowania procedur przewidzianych w prawie państwowym oraz/lub
kanonicznym. W ramach duszpasterstwa nie ferujemy wyroków. Od tego
są odpowiednie instytucje państwowe i kościelne. Osoba, która została
wskazana jako winna krzywdy, jest traktowana sprawiedliwie, z
poszanowaniem prawa do uczciwego procesu i do domniemania
niewinności do czasu udowodnienia winy. W żadnym wypadku nie może
być pozbawiona prawa do obrony. Należy jej również ułatwić uzyskanie
pomocy psychologicznej i prawnej.
1. Gdy sprawcą jest duszpasterz

 Jeśli sprawcą jest duszpasterz, wówczas sprawa powinna zostać
zgłoszona odpowiednim instytucjom państwowym i kościelnym.
 Taka osoba po uprawdopodobnieniu zgłoszenia bezwzględnie
powinna zostać na wniosek przełożonego odsunięta od pracy w
duszpasterstwie do czasu wyjaśnienia sprawy lub adekwatnie do
wyroku sądu państwowego lub/i kościelnego (jeśli zgłoszenie się
potwierdzi, a sąd wyda stosowny wyrok).
 Wszelkie czynności i działania podejmowane przez przełożonego
kościelnego wobec podejrzanego duszpasterza zostały zapisane w
Wytycznych KEP, aneks 2. Na ich podstawie przełożony podejmuje
wszelkie decyzje dotyczące sprawcy. Dobrze, by osoby
odpowiedzialne w duszpasterstwie były o nich informowane.
W takiej sytuacji istotna jest transparentność wszelkich działań.
 Gdy oskarżenie okaże się niewiarygodne, a duszpasterz wraca do
pracy w Kościele, otrzymuje wsparcie w celu przywrócenia dobrego
imienia.
 Z przebiegu każdej rozmowy należy sporządzić stosowną notatkę.
1. Gdy sprawcą jest osoba świecka (lider wspólnoty, animator)
 Jeśli osobą oskarżoną jest osoba świecka, również powinna być
traktowana sprawiedliwie z poszanowaniem prawa do uczciwego
procesu i do domniemania niewinności do czasu udowodnienia winy.
 Przestępstwo należy zgłosić odpowiednim służbom państwowym i
kościelnym.
 Sprawca powinien zostać bezwzględnie odseparowany od grupy.
 Takiej osobie, a także jej rodzinie powinna zostać udzielona pomoc
duszpasterska, a także psychologiczna lub inna, jeśli takiej
potrzebują.
 Gdy oskarżenie okaże się niewiarygodne, a osoba świecka wraca do
pracy w duszpasterstwie, otrzymuje wsparcie w celu przywrócenia jej
dobrego imienia.
 Z przebiegu każdej rozmowy sporządza się stosowną notatkę.
1. Gdy sprawcą jest rodzic
o Kiedy sprawcą krzywdzenia okaże się rodzic wychowanka duszpasterstwa,
należy niezwłoczne zgłosić tę sprawę do odpowiednich organów
państwowych (policja lub prokuratura). Na każdej osobie, która powzięła
wiedzę o takim zdarzeniu w przypadku osoby poniżej 15. roku życia, ciąży

obowiązek jego zgłoszenia. Niewykonanie wspomnianego obowiązku
zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat trzech.
 Jeśli jest taka możliwość, należy w tej sprawie współpracować ze
szkołą.
 Z przebiegu każdej rozmowy należy sporządzić stosowną notatkę.
1. Gdy sprawcą jest rówieśnik
 Kiedy w ramach duszpasterstwa okaże się, że osobą krzywdzącą
jest inny wychowanek duszpasterstwa, należy bezwzględnie
odseparować go od grupy, by uniemożliwić dalsze krzywdzenie. Jeśli
osobą krzywdzącą okaże się dziecko, wówczas należy zgłosić
sprawę jego rodzicom.
 Duszpasterz czy osoby odpowiedzialne za duszpasterstwo winny
skontaktować się z rodzicami sprawcy i osoby skrzywdzonej. Należy
objąć ich opieką duszpasterską i zaproponować pomoc w dotarciu do
specjalistów.
 Należy się zorientować, czy w ramach duszpasterstwa nie zostały
skrzywdzone także inne osoby.
 W sytuacji przemocy rówieśniczej w ramach duszpasterstwa należy
tę sprawę wyjaśnić, omówić na forum grupy, w razie konieczności
zaprosić specjalistę, który odpowie na pytania wychowanków i da im
wskazówki, jak chronić się przed taką formą przemocy.
 Należy przeanalizować sytuację, zastanowić się, co zawiodło,
określić czynniki ryzyka, wyeliminować je i wyciągnąć wnioski na
przyszłość.
 Z przebiegu każdej rozmowy należy sporządzić stosowną notatkę.
o Może się zdarzyć sytuacja, że w danej grupie duszpasterskiej ktoś zostanie
niesłusznie oskarżony. Przypominamy, że za fałszywe oskarżenia grozi
odpowiedzialność karna.
2. STANDARD 6

 WSPÓLNA PRACA W DZIELE OCHRONY DZIECI I
MŁODZIEŻY

o Aby skutecznie chronić dzieci formujące się w duszpasterstwach
pozaparafialnych, w zadanie to należy włączyć wszystkie osoby
zaangażowane w daną wspólnotę (duszpasterzy, animatorów, liderów,
wychowanków i ich rodziców, a także wszystkie osoby, które pomagają w
pracy duszpasterskiej i duszpasterstwie). Działając razem, możemy lepiej

chronić tych, którzy przychodzą do wspólnot i grup kościelnych. W tym celu
należy:
 opracować, wdrożyć standardy ochrony dzieci dla konkretnego
duszpasterstwa. Za ich wdrożenie odpowiada osoba odpowiedzialna
za duszpasterstwo;
 dołożyć wszelkich starań, by osoby pracujące z dziećmi czy
opiekujące się nimi, a także wolontariusze zostali właściwie
zweryfikowani w odpowiednich rejestrach i przeszkoleni przed
podjęciem pracy z dziećmi;
 sprawdzić pod kątem bezpieczeństwa miejsca, w których spotyka się
grupa. Jeśli są tam ciemne zakątki, zakamarki, nieoświetlone
miejsca, warto je wyeliminować albo odpowiednio zabezpieczyć,
żeby nie było do nich dostępu. To także element tworzenia
bezpiecznego środowiska; przed pieszą pielgrzymką warto sprawdzić
miejsce, w którym będzie przebywała grupa, pod kątem
bezpieczeństwa
i wyeliminować wszelkie niepokojące czynniki;
 budować atmosferę zaufania, tak by o zauważonych
nieprawidłowych zachowaniach czy zachowaniach przestępczych
wychowankowie nie bali się mówić osobom odpowiedzialnym za
duszpasterstwo;
 zaangażować do współpracy rodziców i informować ich o
podejmowanych inicjatywach na rzecz ochrony ich dzieci;
 włączyć w cykl formacyjny duszpasterstwa tematy związane z
ochroną dzieci;
 ustalić z wychowankami zasady posługiwania się urządzeniami
mobilnymi podczas spotkań w duszpasterstwie i poza nim, uczulić ich
na cyberprzemoc, a także na to, że w przestrzeni wirtualnej nie są
anonimowi, a za swoje zachowania mogą ponosić odpowiedzialność
karną;
 przestrzegać zasad ochrony danych osobowych. Warto w danym
duszpasterstwie, zgodnie z wymogami RODO, ustalić zasady
dotyczące ochrony wizerunku wychowanków duszpasterstwa, czyli
m.in. zasady rejestrowania i publikowania zdjęć na stronie
internetowej i w mediach społecznościowych, zasady archiwizowania
zdjęć robionych prywatnymi aparatami itp. Powinno się unikać
podpisywania zdjęć/ nagrań informacjami identyfikującymi dziecko z
imienia i nazwiska. W przypadku dzieci zgodę na wykorzystywanie
ich wizerunku w mediach społecznościowych, na stronie internetowej

duszpasterstwa muszą wyrazić rodzice. Jeżeli wizerunek dziecka
stanowi jedynie szczegół całości, takiej jak zgromadzenie, krajobraz,
publiczna impreza, zgoda rodziców/opiekunów prawnych na
utrwalanie wizerunku dziecka nie jest wymagana.
 EDUKACJA DZIECI I MŁODZIEŻY O OCHRONIE
WŁASNYCH GRANIC
STANDARD 7

o Zachęcamy do tego, by w programie formacyjnym duszpasterstwa, o ile to
możliwe, znalazły się kwestie dotyczące ochrony dzieci przed różnymi
formami krzywdzenia. Edukacja w tym zakresie powinna być ważnym
elementem pracy z dziećmi formującymi się we wspólnotach i grupach
duszpasterskich. Dzieci, które formują się w pozaparafialnych grupach
duszpasterskich, powinny zostać zapoznane z obowiązującymi
standardami w danej wspólnocie duszpasterskiej. Przykładowe tematy w
ww. zakresie to np.
 ochrona własnych granic;
 godność i wartość osoby;
 umiejętność mówienia „nie” w kontekście posłuszeństwa;
 budowanie dojrzałych relacji;
 edukacja w zakresie ryzykownych zachowań;
 bezpieczne korzystanie z Internetu;
 sposoby działania sprawców (np. grooming);
 bezpieczne i wolne od przemocy relacje rówieśnicze.
1.
 SZKOLENIA I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB
ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROFILAKTYKĄ W
DUSZPASTERSTWIE POZAPARAFIALNYM
STANDARD 8

1. Zakres szkoleń dotyczących ochrony
dzieci
 wszyscy duszpasterze, animatorzy, liderzy wspólnoty i wolontariusze:
 otrzymują potrzebną im wiedzę o standardach przyjętych

i obowiązujących w danym duszpasterstwie, procedurach związanych
z interwencją i zgłoszeniem;
 w sytuacji, gdy w duszpasterstwie zasady lub procedury ulegają
zmianie lub uzupełnieniu, należy je przedstawić aktualnie
zaangażowanym w prace duszpasterstwa osobom.
 duszpasterze, animatorzy i liderzy wspólnoty oraz wolontariusze
pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo:
 otrzymują potrzebną im wiedzę dotyczącą:
 rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);
 rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania
seksualnego);
 strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy
seksualnej);
 rozmowy z dzieckiem na temat krzywdy;
 rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych);
 zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;
 innych zaleceń obowiązujących w danym duszpasterstwie;
 zachęcamy do korzystania z pomocy szkoleń e-learningowych
przygotowanych przez Centrum Ochrony Dziecka dla
dorosłych i młodych liderów zakończonych egzaminem i
certyfikatem.

 Osoby odpowiedzialne za prewencję w danym duszpasterstwie:
 poza wiedzą z wyżej wskazanych zagadnień, powinny także mieć wiedzę na
temat:

 budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła
i ustaw państwowych (aktualnie Ustawa Kamilka, ustawa z
dnia 13 maja 2016 r.
o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle
seksualnym
i ochronie małoletnich oraz Krajowy Plan Przeciwdziałania
Przestępczości Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności
na Szkodę Osób Małoletnich na lata 2023-2026);
 podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i
przewidzianych przez Kodeks karny);
 czynników ryzyka i czynników ochronnych;

 funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek
pomocowych;
 a także wiedzę na temat procedur ustalonych dla danej
placówki.

 za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w danym
duszpasterstwie;
 każda osoba przed wyznaczeniem jej na odpowiedzialną za prewencję w danym
duszpasterstwie powinna przejść szkolenie z ww. tematów.

 ZAPEWNIENIE JAKOŚCI W ZAKRESIE PREWENCJI I
CIĄGŁOŚĆ DZIAŁAŃ (FOLLOW UP)
STANDARD 9

o Dokumenty w duszpasterstwie pozaparafialnym aktualizowane są przez odpowiedzialnych w
danym duszpasterstwie i oceniane przez odpowiedzialnych
w diecezji/zakonie.

o ZAŁĄCZNIK 2
o OŚWIADCZENIE O ZAPOZNANIU SIĘ Z POLITYKĄ OCHRONY 
DZIECI I ZOBOWIĄZANIU DO JEJ PRZESTRZEGANIA

 OŚWIADCZENIE

o w trybie art. 21 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością
na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz. U. z 2024 r. poz. 560).
o Ja, niżej podpisana/y, oświadczam, że:
1. zapoznałam/zapoznałem się z treścią dokumentu pn. „Standardy ochrony
małoletnich” obowiązującego na 41. Pieszej Pielgrzymki Łomżyńskiej na Jasną
Górę;
2. jestem świadoma/świadomy odpowiedzialności karnej w trybie art. 233 Kodeksu
karnego, to jest odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia ** .
o …………………………… ……………………………………………… miejscowość, data imię i
nazwisko (czytelny podpis)
 dotyczy osób pełnoletnich
o ** art. 233 k.k. [fałszywe zeznania]
o

§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub 
w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub z
ataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
o § 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę
z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego
najbliższym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
o § 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w
zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za
fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.
o § 3. Nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie
wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
o
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, eksper
tyzę lub tłumaczenie
mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze pozbawi
enia wolności od roku do lat 10.
o § 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na
istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
o § 5. Sąd może zastosować
nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:

1. fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących
mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2.
sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zani
m nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
o § 6. Przepisy § 1-
3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, 
jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod
rygorem odpowiedzialności karnej.